Khí thải động cơ ô tô độc hại như thế nào?

Cùng với sự tăng trưởng về số lượng ô tô thì vấn đề ô nhiễm không khí do khí thải từ động cơ cũng gia tăng. Nguồn ô nhiễm này là mối đe dọa lớn đối với đời sống của con người, nhất là ở những vùng có mật độ phương tiện giao thông lớn.

Khí thải độc hại bắt nguồn từ quá trình cháy diễn ra trong buồng cháy của động cơ ô tô. Theo nguyên lý, quá trình cháy lý tưởng sẽ chỉ sinh ra CO2, H2O, N2. Nhưng trong thực tế, thì quá trình cháy xảy ra không lý tưởng như vậy, quá trình này sinh ra các chất độc hại như: NOx, CO,  CH, SO2, bụi hữu cơ,… gây ô nhiễm môi trường.

Tháng 9/1955 tại Los Angeles, trong 2 ngày, hiện tượng sương mù quang hóa (do NOx, CH tác dụng với nhau dưới ánh nắng mặt trời sinh ra Ozone, các loại aldehit,…) đã làm hơn 400 người già trên 65 tuổi tử vong. Ngoài ra hiện tượng này còn làm cho toàn bộ rau cỏ ngoài vùng ngoại ô từ màu xanh chuyển sang màu nâu, có trên ¼ rừng bị khô và chết,…

I. Chất thải độc hại từ động cơ xe:

1. CO: là một chất khí không màu, không mùi và có độc tính cao.Nó gắn chặt với hemoglobin (Hb) trong hồng cầu (hơn oxy gấp 230-270 lần) làm hồng cầu không thể hấp thụ oxy dẫn đến tình trạng thiếu oxy trong máu ảnh hưởng đến hệ thần kinh và nếu hít phải CO ở nồng độ cao thì có thể gây tử vong.

2. NO_x: cụ thể như NO₂, NO­_3... là những chất khí có mùi khét khó chịu, màu nâu. Chúng theo đường hô hấp, đi sâu vào trong phổi, tác dụng với nước tạo HNO₃ làm sưng, viêm phổi và làm hủy hoại các tế bào của cơ quan hô hấp, nạn nhân sẽ bị mất ngủ, ho, khó thở,…

3. Hydrocarbure (CH):  Gây hại cho sức khỏe con người, chủ yếu là các hydrocarbure thơm. Chúng là nguyên nhân trong việc gây ra các bệnh: ung thư, rối loạn hệ thần kinh, các bệnh về gan. kích thích mũi, mắt, niêm mạc đường hô hấp.

4. SO₂: Oxit lưu huỳnh rất dễ hòa vào hơi nước trong buồng cháy của động cơ, biến thành hơi H₂SO_3, H₂SO₄. Chúng theo đường hô hấp vào sâu trong phổi, làm tổn thương đường hô hấp. giảm khả năng đề kháng của cơ thể, tăng cường độ tác hại của các chất ô nhiễm khác.

5. PM2.5: là các hạt trong không khí bao gồm bụi, muội, khói, giọt chất lỏng,… PM2.5 là các hạt có kích thước nhỏ (đường kính tối đa 2.5 micromet) dễ dàng đi sâu vào trong phổi. Chúng phá hủy cơ chế tự bảo vệ và miễn dịch từ bên trong tế bào, gây nên một loạt những căn bệnh cấp tính và gây độc hại cho những cơ quan quan trọng như phổi, tim, não,…

6. Bụi hữu cơ: là một chất ô nhiễm đặc biệt quan trọng trong khí xả của động cơ diesel. Nó tồn tại dưới dạng những hạt rắn ngậm các hạt bụi nhiên liệu không cháy kịp. Chúng có đường kính khoảng 0.3mm nên rất dễ xâm nhập vào phổi gây trở ngại cho các cơ quan hô hấp bụi hữu cơ còn là nguyên nhân gây bệnh ung thư, vô sinh ở nam giới. 

7. Chì:  Chúng tồn tại trong khí thải dưới dạnh hạt cực nhỏ và , chúng dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua da hoặc đường hô hấp. Chì gây xáo trộn sự trao đổi ion trong não, làm cho cơ thể hưng phấn, mất ngủ, trầm uất, cản trở sự hình thành enzyme để hình thành hồng cầu, làm cho trẻ em chậm phát triển trí tuệ.  

8. Ozone: Ozone được sinh ra do CH phản ứng với NOx dưới ánh nắng mặt trời. Ozone là một chất oxy hóa mãnh liệt, có mùi rất tanh làm cho cây cỏ vàng lá, chết khô. Nếu hít phải với nồng độ 1 ppm sẽ rất khó thở, trúng độc mãn tính.

II."Sát thủ vô hình" trong không khí

Ô nhiễm không khí do khí thải từ động cơ ảnh hưởng nặng nền đối với đời sống con người.

Tại Trung Quốc, tình trạng ô nhiễm không khí đã ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề tới đời sống sinh hoạt của người dân quốc gia này. Ngày 4/1 vừa qua, chính quyền Bắc Kinh ban bố trình trạng báo động đỏ - mức cao nhất về khói, và báo động vàng cho sương mù. Ô tô không điều khiển được vì sương mù, hàng loạt chuyến bay bị hủy, còn các trường học tạm thời đóng cửa. Bắc Kinh không phải là thành phố duy nhất chịu ảnh hưởng.

Tại Hà Nội, lượng bụi PM2.5 lên tới 50,5 µg/m3, cao gấp đôi so với quy chuẩn quốc gia và gấp 5 lần so với ngưỡng trung bình năm theo hướng dẫn khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) là 10 µg/m3. Trong năm 2016, Hà Nội trải qua 8 đợt ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Có khoảng hơn 30 nghìn người Việt Nam chết trẻ hàng năm vì liên quan đến ô nhiễm không khí.

Ô nhiễm không khí do khí thải đang là thực trạng đáng báo động trên toàn thế giới. Nó không chỉ đe dọa đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người dân. Chính vì vậy, thực hiện các biện pháp nhằm giảm lượng khí thải độc hại ra môi trường chính là việc làm cần thiết của mỗi người để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.

(Bản tin JASSO - 3/2017)